Je zenuwstelsel en vruchtbaarheid; ontdek hoe je ze deze zomer kunt ondersteunen

Zomer. De warmte van de zon op je huid en lange luie avonden. Je tempo vertraagt bijna vanzelf. Wat als juist dit zonlicht, deze rust en het minder moeten, precies is wat je hormonen nodig hebben? Want voor vruchtbaarheid is meer nodig dan gezonde voeding en een regelmatige cyclus. Je zenuwstelsel speelt een grote rol.

Toen ik zelf bezig was met zwanger worden, wilde ik deze verhalen niet horen: “Ze waren al meer dan een jaar aan het proberen zwanger te worden, daarna gingen ze op een lange zomervakantie. En wat denk je? Na de zomervakantie kreeg ze een positieve zwangerschapstest!” Ik voelde me niet gesteund wanneer ik weer zo’n verhaal hoorde. Mijn ervaring was heel anders. ik zat midden in vruchtbaarheidsbehandelingen in het ziekenhuis. Daar was echt niets romantisch aan.

Maar achteraf gezien zit er in dit soort verhalen wel een kern van waarheid. Het draait om wat er met je zenuwstelsel gebeurt tijdens zo’n periode. De zomer geeft veel ruimte voor een zenuwstelsel dat in de rust- en herstelstand mag gaan. Ik wil je graag uitleggen waarom dat ertoe doet en waar je zelf kunt beginnen om je hormonen en vruchtbaarheid te ondersteunen.

Wanneer je bij een fertiliteitsarts terechtkomt, wordt regelmatig via bloedonderzoek naar je hormoonwaarden gekeken. Dit geeft inzicht in waar je zit in je cyclus, of medicatie aanslaat, en wat de volgende stappen zijn. Maar wat vaak niet besproken wordt: die hormonen hangen samen met de signalen die je zenuwstelsel afgeeft.

Hormonen zijn boodschapperstoffen. Ze reizen via je bloedbaan naar verschillende organen en weefsels om processen aan te sturen, zoals: stemming, slaap, energie, spijsvertering, bloedsuikerspiegel, immuunsysteem en vruchtbaarheid. Het is een ingewikkeld communicatiesysteem, waarin sommige signalen voorrang krijgen op andere.

Je lichaam is gemaakt om te overleven en dat is maar goed ook. Maar dat betekent dat er fysiologisch meer prioriteit wordt gegeven aan stresshormonen dan aan voortplantingshormonen. Dus, als je zenuwstelsel constant ‘aan’ staat, krijgt je vruchtbaarheid minder ruimte.

Stel je voor: je leeft in de oertijd. Een tijger staat voor je neus. Binnen enkele seconden stuurt je hersenstam (via de hypothalamus) een signaal naar het bijniermerg, dat adrenaline aanmaakt. Je hartslag stijgt, je bloedsuikerspiegel verhoogt, je spieren spannen zich aan. Allemaal om razendsnel voor je eigen veiligheid te zorgen en te overleven.

Vrij snel daarna wordt ook de HPA-as geactiveerd: de hypothalamus–hypofyse–bijnier-as. Deze as zorgt ervoor dat er, met enige vertraging, het stresshormoon cortisol wordt afgegeven. Cortisol blijft langer actief dan adrenaline, en houdt je lichaam in een staat van verhoogde alertheid.

Dat systeem werkt fantastisch bij acute stress. Maar wanneer stress chronisch wordt, bijvoorbeeld door werkdruk, onverwerkte emoties of medische onzekerheid, blijft die HPA-as actief. En dan ontstaan er problemen zoals: slaapproblemen, vermoeidheid, concentratiestoornissen, bloedsuiker problemen en… vruchtbaarheidsproblemen.

Waarom? Omdat de HPG-as – de hypothalamus–hypofyse–geslachtsklieren-as, die de productie van oestrogeen, progesteron, LH en FSH regelt, gevoelig is voor diezelfde stresssignalen. Kortom, bij langdurige activatie van de HPA-as raakt de HPG-as uit balans. Denk aan een vertraagde of uitblijvende eisprong, verminderde eicelrijping of problemen met de innesteling van een bevruchte eicel.

En dan is er nog iets: de voedingsstoffen die nodig zijn voor beide systemen overlappen deels. Bij chronische stress gebruikt je lichaam veel magnesium, B-vitaminen en zink voor de HPA-as, waardoor er minder beschikbaar is voor de aanmaak van geslachtshormonen. Alles wat je niet wilt, natuurlijk.

Maar wat als je kleine aanpassingen doet, waardoor je zenuwstelsel minder overprikkeld raakt?Wat als je voeding, rust en ritme zo organiseert dat je lichaam voldoende bouwstoffen heeft om én stress te reguleren én je vruchtbaarheid te ondersteunen?

De zomer is een mooi moment om hiermee te beginnen. Er zijn vaak minder verplichtingen en minder werkdruk. Je hebt meer kans op daglicht, natuur en rust. En dat helpt enorm.

Een paar dingen die je direct kunt doen:

• Ontbijt buiten, als het kan (op een kleedje) in het gras. Ochtendlicht ondersteunt je circadiaan ritme ( = interne klok).

• Maak dagelijks een rustige wandeling. Aanmaak vitamine D en rust in je zenuwstelsel door de natuur om je heen.

• Adem bewust: 4 tellen in, 6 tellen uit, een aantal minuten per dag doet al wat.

• Slaap op vaste tijden, ook in het weekend.

• Leg schermen minimaal een uur voor het slapengaan weg.

  
  

Voedingsstoffen die je helpen bij het ondersteunen van de HPA- en HPG-as:

• Magnesium: verlaagt cortisol, ontspant spieren en zenuwstelsel.

• B-vitaminen (met name B6, B12 en foliumzuur): belangrijk voor kalmerende neurotransmitters zoals GABA en serotonine en voor hormonale balans.

• Omega 3-vetzuren: werken ontstekingsremmend, verbeteren eicelkwaliteit en ondersteunen je hersenen.

• Zink: voor hormonale regulatie, o.a. LH- en FSH-afgifte.

  
  

  Ik ben voorstander van gericht voedingsupplementen nemen om ervoor te zorgen dat er geen tekorten zijn en het lichaam optimaal kan functioneren. Voedingsupplementen zijn een aanvulling op gezonde en lekkere maaltijden.

  
  

  Ideeën voor zomerse maaltijden die de bovenstaande voedingstoffen bevatten:

• Groene salade met sardines, avocado en pompoenpitten

  Voedingsstoffen: omega 3 (sardines), magnesium (pompoenpitten), zink en B6. Tip: voeg quinoa of boekweit toe voor extra structuur.

• Volkorenwrap met makreel, avocado, spinazie en gekookt eitje

  Voedingsstoffen: omega 3 (makreel), magnesium (avocado, spinazie), zink (ei). Tip: rol strak op en neem mee als voedzame lunch op een zomerse dag.

• Linzensalade met geroosterde courgette, geitenkaas, pijnboompitten en verse munt

  Voedingsstoffen: magnesium, B6, plantaardige eiwitten

• Omelet met zalm, dille, rucola en rode ui

  Voedingsstoffen: omega 3 (zalm), B6 (ei), zink. Tip: ideaal voor een picknick.

• Smoothie met spinazie, avocado, kefir, chiazaad en citroen

  Voedingsstoffen: magnesium, gezonde vetten, B-vitaminen. Tip: maak ‘m fris en vullend met een snufje gember en een halve banaan.

• Geroosterde zoete aardappel met tahinsaus, kikkererwten en koriander

  Voedingsstoffen: B6 (zoete aardappel), magnesium (tahini), zink (kikkererwten). Tip: als lauwwarme bowl met bladgroenten, lekker als lichte avondmaaltijd.

  
  

Wat zou er gebeuren als je deze zomer niet alleen een legere agenda aanhoudt, maar ook bewust kiest voor rust, ritme en voeding die je vruchtbaarheid ondersteunt? Je lichaam beschermt je. En juist door beter te weten hoe die bescherming werkt, creëer je ruimte voor nieuw leven.